Gięcie rur i profili jest jedną z podstawowych metod formowania metalowych rur i profili, a stosowane w jego trakcie techniki są tak samo zróżnicowane i złożone, jak wiele innych procesów produkcji. Z tego względu bardzo różnorodne są też same giętarki. Gięcie można wykonać ręcznie lub za pomocą giętarek sterowanych komputerowo, metodą formowania na zimno lub na gorąco, w jednej płaszczyźnie (2D) lub w trzech wymiarach (3D).
Proces gięcia rur i profili
Wybór metody formowania rur i profili zależy od wielu czynników, takich jak rodzaj materiału, grubość ścianki, wielkość produkcji oraz wymagana jakość, precyzja i powtarzalność.
Same giętarki mogą być obsługiwanie mechanicznie (manualnie), napędzane hydraulicznie, pneumatycznie lub elektrycznie. Mogą być także wyposażone w system sterowania CNC lub NC, a także być zrobotyzowane i pracować bezobsługowo.
Wielość rozwiązań - od najprostszych do najbardziej zaawansowanych - sprawia, że są to urządzenia, które znajdują zastosowanie w każdej branży, gałęzi przemysłu, od wielkich hal produkcyjnych po niewielkie warsztaty.
Zastosowania rur i profili uformowanych przy pomocy różnych technik gięcia
Gięcie rur i profili ma zasadnicze znaczenie w wielu gałęziach przemysłu. Proces ten jest wykorzystywany we wszystkich branżach począwszy od przemysłu motoryzacyjnego po lotnictwo, przemysł stoczniowy, kosmonautykę, systemy wydobycia i transportu ropy i gazu itd., ponieważ wyroby z precyzyjnie giętych rur i profili zapewniają wysoką jakość i spełniają rozmaite branże oczekiwania inżynierów, konstruktorów oraz klientów.
Rury i profile uformowane w ten sposób są wykorzystywane np. do produkcji:
- Sprzętu transportowego
- Sprzętu rolniczego
- Pneumatycznych systemów transportowych
- Zbiorników oraz wsporników zbiorników
- Wyposażenia zakładów przetwórczych
- Detali konstrukcyjnych i architektonicznych
- Detali meblowych i wyposażenia wnętrz
- Rur, profil i innych metalowych detali do systemów HVAC i chłodniczych
- Sprzętu fitness
- Wyposażenia placów zabaw
- Latarni ulicznych i oznakowania
Należy też pamiętać, że wielkie zakłady przemysłowe z wielu sektorów przemysłu często współpracują z zewnętrznymi firmami wyspecjalizowanymi w formowaniu rur i profili, ponieważ zapewnia im to dostęp różnorodnych, najnowocześniejszych rozwiązań w tym zakresie, bardzo wysokiej precyzji oraz odpowiednich procedur kontroli jakości.
Giętarki prasowe
Giętarki prasowe to najprostsze giętarki dostępne na rynku. Na stole roboczym giętarki umieszcza się stacjonarne matryce i przy pomocy prasy hydraulicznej lub podobnej maszyny dociska rury lub profile do matrycy, dzięki czemu uzyskują pożądany kształt.
Metoda ta jest odpowiednia, gdy dopuszczalne są niewielkie odkształcenia rury, ponieważ w trakcie gięcia nic nie podpiera jej ścianek i dlatego uformowana rura ma często owalny przekrój.
Zalety:
- Niedroga technologia wymagająca prostego oprzyrządowania, które można wykorzystać w istniejących maszynach.
- Wszechstronne rozwiązanie, które można dowolnie dostosować do rozmaitych rur, profili oraz prętów.
Wady:
- Gięte rury mogą ulec odkształceniu
- Niska dokładność
- Niska powtarzalność
- Mała wydajność produkcji
Zastosowania:
- Proste łuki, gdzie dokładność i idealny przekrój nie są bardzo istotne.
Giętarki rolkowe
Giętarki rolkowe wykorzystują 3 lub 4 rolki - dwie dolne rolki mają stałe położenie, a wysokość rolki górnej jest regulowana. Rura lub profil wygina się przechodząc pomiędzy rolkami, aż do uzyskania pożądanego rezultatu. Ta metoda może być łatwym i precyzyjnym sposobem uzyskiwania różnych promieni gięcia bez konieczności stosowania specjalistycznego oprzyrządowania. Jednak są to maszyny stosowane do uzyskiwania dużych promieni gięcia.
Zalety:
- Ta sama maszyna pozwala wykonywać gięcia z różnymi promieniami i pod różnym kątem
- Giętarki rolkowe umożliwiają formowanie rur, profili i prętów.
Wady:
- Mała wydajność procesu produkcji, ponieważ każda rura jest gięta ręcznie, co utrudnia uzyskanie dokładnych i powtarzalnych rezultatów.
- Jeśli promień gięcia jest zbyt mały, cienkościenne rury mogą się zapaść
- Niska dokładność
- Niska powtarzalność
Zastosowania:
- Zwoje rur, długie łuki o dużym promieniu
Giętarki matrycowe (beztrzpieniowe)
Gięcie matrycowe jest zdecydowanie najpopularniejszą metodą gięcia rur, ponieważ jest najłatwiejsze do kontrolowania, precyzyjne, powtarzalne i stosunkowo niedrogie.
Giętarki matrycowe wykorzystują matrycę zaciskową, matrycę dociskową i matrycę promieniową, które chwytają i formują rurę podczas procesu gięcia. Po zamocowaniu rury jest ona przeciągana przez matrycę i dociskana do niej przez matrycę dociskową. Wykorzystywane są do tego systemy hydrauliczne, elektryczne lub elektryczno-hydrauliczne.
Zalety:
- Wysoka precyzja i powtarzalność
- Szybki proces produkcji
- W przypadku zastosowania sterowania CNC lub NC możliwa jest produkcja całych partii powtarzalnych części
Wady:
- Maszyny przeznaczone są wyłącznie do wykonywania procesu gięcia
- Niewielkie odkształcenia giętej rury, których wielkość zależy od grubości ścianek rury i ustawień giętarki
- Giętarki matrycowe wymagają stosowania innego oprzyrządowania dla każdej giętej średnicy rury, profilu, a także dla każdego promienia gięcia.
Zastosowania:
- Systemy instalacyjne, detale konstrukcyjne, poręcze, ramy, klatki samochodowe, uchwyty itp.
Giętarki trzpieniowe
Giętarki trzpieniowe są tak naprawdę giętarkami matrycowymi, w których wprowadzono dodatkowy element - trzpień. Ruchome trzpienie wprowadzane są do wnętrza rury i wyginają się wraz z nią, podtrzymując ścianki rury przechodzącej przez matrycę gnącą giętarki. Trzpień pozwala formować ciaśniejsze, bardziej precyzyjne promienie i zapobiega zapadaniu się rur w czasie gięcia.
Ze względu na swoją cenę maszyny tego typu stosowane są z reguły w większych zakładach produkcyjnych, w których istotna jest bardzo wysoka jakość i precyzja gięcia.
Zalety:
- Wysoka precyzja i powtarzalność
- Kształt - podczas całego procesu formowania zachowywany jest idealny kształt giętej rury
- Szybki proces produkcji
- Tak jak w przypadku giętarek beztrzpieniowych, przypadku zastosowania sterowania CNC lub NC możliwa jest produkcja całych partii skomplikowanych, powtarzalnych części.
Wady:
- Koszt maszyny
- Czas niezbędny na skonfigurowanie procesu produkcji
Zastosowania:
- Przemysł lotniczy, kosmonautyczny i samochodowy, wysokiej jakości detale konstrukcyjne
Giętarki indukcyjne
W przypadku gięcia indukcyjnego rura lub profil jest przeciągany przez matrycę. Jednak w miejscu zginania znajduje się cewka indukcyjna, która nagrzewa metal, a dociskanie. rozgrzanego elementu zapewnia energooszczędny proces formowania.
Gięcie indukcyjne jest metodą dokładną, która nie wymaga stosowania trzpieni. Jednocześnie ta sama maszyna umożliwia formowanie szerokiej gamy rur o różnych rozmiarach pod bardzo różnorodnymi kątami gięcia.
Zalety:
- Precyzja przy braku trzpieni
- Ekonomiczna praca
- Możliwość gięcia rur o różnych rozmiarach pod różnymi kątami
Wady:
- Duży kąt gięcia
Zastosowania:
- Duże przemysłowe elementy konstrukcyjne, łuki o małym promieniu, części systemów grzewczych, części grubościenne itp.
Giętarka z jedną lub dwoma głowicami
Giętarki z głowicą/głowicami wyposażone są z reguły w systemy automatyki i sterowania CNC, które umożliwiają precyzyjne obracanie głowic i tulei wokół rur i profili. Rozwiązania te zapewniają wysoką wydajność, precyzję i powtarzalność produkcji. Umożliwiają także dołączenie systemu zautomatyzowanego podawania i rozładowywania giętarki.
Zalety:
- Precyzja
- Elastyczność
- Możliwość wykonywania bardzo złożonych detali z dużą ilością zagięć
Wady:
- Koszt maszyny
- Czas niezbędny na skonfigurowanie procesu produkcji
Zastosowania:
- Detale o złożonych, trójwymiarowych kształtach z dużą ilością zagięć formowanych przy pomocy różnych technologii gięcia.
- Klimatyzacja, motoryzacja i inne skomplikowane części.
Giętarki CNC I NC
Większość przemysłowych giętarek wyposażonych jest obecnie w systemy CNC lub NC, które pozwalają zautomatyzować proces produkcji i uzyskać precyzyjnie formowane, powtarzane wyroby.
Zalety:
- Bardzo wysoka precyzja i powtarzalność
- Automatyzacja procesu produkcji
- Możliwość podłączenia do giętarki zautomatyzowanego systemu podawania i rozładowywania
- Duża wydajność produkcji
Wady:
- Koszt maszyny
- Czas niezbędny na skonfigurowanie procesu produkcji
Zastosowania:
- Detale o złożonych kształtach wymagające wysokiej precyzji i powtarzalności
- Przemysł samochodowy, lotniczy i kosmonautyczny, wyposażenie wnętrz, przemysł meblowy, wysokiej jakości detale konstrukcyjne, usługi gięcia na zlecenie
Na rynku dostępnych jest obecnie wiele różnych typów giętarek pozwalających uzyskać różne efekty formowania detali. Jednak nieustanny rozwój automatyzacji produkcji oraz zapotrzebowanie na wysokiej jakości, powtarzalne wyroby sprawia, że pojawiają się także coraz bardziej zaawansowane rozwiązania dedykowane gięciu rur i profili.